حجاب
به گزارش صاحب نیوز؛ امروزه اهمیت مقوله حیاتی عفاف و حجاب صرفاً به رعایت حجاب بر نمی گردد و همه می دانند که این دو مقوله به هم پیوسته و مهم تضمین سلامت حامعه را در پی خواهد داشت اما همیشه شبهاتی از سوی داعیه داران بی حجابی و مخالفان این امر مقدس رواج پیدا می کند. برای واکاوی برخی شبهات در این رابطه با دو تن از کارشناسان مرکز ملّی پاسخگویی دینی کشور به گفتگو نشستیم.
* تعریف شما از حجاب چیست؟
جواد حیدری: واژه حجاب در قرآن کریم هم استفاده شده است؛ حجاب در لغت به معنای حاجب و به معنای مانع چیزی شدن است؛ واژه حجاب در آموزه های دینی در واژه ستر مطرح می شود و شهید مطهری معتقد است که چقدر خوب بود از همین واژه استفاده می شد؛ چرا که برخی معترضین به حجاب اعتراضشان از همین واژه نشئت گرفته و معتقدند حجاب نوعی حصر و نوعی مانعیت در آن نهفته است و این به معنی محدودیت محصوب می شود؛ آنچه برای پوشش در مبانی دینی در معنی حجاب به کار می رود ستر است؛ در اصطلاح نوعی پوشش که بازدرندگی را هم داشته باشد تعریفی در شارع مقدس از حجاب است.
زهرا ابراهیمی: حجاب می تواند میوه و ثمره عفاف باشد و عفاف ثمره حیا است؛ حیا یک امر ذاتی، فطری و درونی و ویژگی همه انسان هاست و از زمان خلقت این حیا وجود داشته است در مرحله بعد این حیا باید در رفتار انسان نمود پیدا کند، یکی از نمود های حیا بحث عفاف است که این عفاف و عفت جنبه های مختلفی دارد و در مرحله بعد ثمره این عفاف حجاب است؛ حجاب نوعی پوششی و عامل بازدارنده ای است که نتیجه حجاب و حیای درونی باشد.
* حجاب از گذشته در فرهنگ ایرانی چه جایگاهی داشت؟
جواد حیدری: گاهی پیامبر اسلامی احکامی را به مسلمین بیان می کنند بدون اینکه پیشینه ای داشته باشد، اما گاهی احکامی را مطرح می کنند که پیشینه ای را هم دارد و حجاب نوع دوم است؛ سختگیرانه ترین قوانین در ایران باستان در مورد زنان اتفاق می افتاده است که اکنون به کتب زرتشتیان مراجعه کنیم مشاهده می کنیم که خانم ها چه نکاتی را باید رعایت کنند و حتی در ایران باستان خانم ها اجازه صحبت با محارم خود را نداشتند و این یعنی سخت گیری در حجاب و رفت و آمد خانم با دیگران وجود داشته است؛ زن قبل اسلام در ایران یک شی، یک کالای بی ارزش است و جایگاهی در امور اجتماعی ندارد؛ در حال حاضر اگر به آثار باستانی که با مبانی ایرانی ساخته شده است که یکی از آن ها تخت جمشید است در این آثار مجسمه یک زن بی حجاب نمی بینید و این یعنی قبل از اسلام حجاب در ایران وجود داشته است؛ البته در شبه جزیره عربستان در زمان ظهور اسلام با بی حجابی رو به رو بودیم.
* رعایت عفاف بدون حجاب در جامعه امکان پذیر است؟
زهرا ابراهیمی: حیا و عفاف به عنوان ریشه اصلی هستند و حجاب نمود این ریشه است؛ اینکه در برخی از جوامع می بینیم که ملزم به حجاب نیستند اما در عین حال یک سری موارد را رعایت می کنند؛ دقیقاً به عفاف بر می گردد و بر گرفته از حیاست که امری فطری است؛ امروز جامعه ما علاوه بر اینکه در حجاب دچار مشکل شده در عفاف هم مشکل داریم و چیزی که در جامعه میبینیم صرفا بد پوششی و کم حجابی نیست، بلکه جامعه به سمتی می رود که در واقع عفیف بودن آن زیر سؤال می رود؛ در جوامع مختلف قوانین و هنجاری وجود دارد که لباس را برای هر جایگاه و محیط تعریف می کند؛ امروز متأسفانه در جامعه خودمان توازن در حال به هم خوردن است. برای مثال خانم لباسی که برای یک جشن انتخاب می کند با همین لباس در خیابان هم حضور پیدا می کند این نشان دهنده این است که اگر به ثمره عفاف که همان حجاب است توجه نشود این ثمره زیر سوال می رود.
*برخی مسائل اقتصادی، معیشت و اختلاس را مطالبه مردم عنوان کنند و حجاب را کم اهمیت و نیاز جامعه و مطالبه مردم نمی دانند، نظر شما چیست؟
زهرا ابراهیمی: آن هایی که این گونه صحبت می کنند، صحبتشان به عدم شناخت صحیح نسبت حجاب و نسبت های که این بی حجابی را در جامعه ایجاد کرده بر می گردد؛ در مشکلات بی حجابی عوامل مختلفی تاثیر گذار است و اینکه برخی بی حجابی را به عواملی چون معیشت و اقتصاد گره می زنند نوعی راه فرار از اتفاقی که افتاده است و توجه به حجاب به معنای چشم بستن به اختلاس یا مشکل دیگر نیست و اگر به خوبی نگاه کنیم این دیدگاه و قانون گریزی در موارد دیگر هم تأثیر خواهد بود و تسری پیدا خواهد کرد.
* آیا انتخاب آزادانه نوع حجاب و پوشش به معنای آزادی است؟
جواد حیدری: برخی از منتقدان حجاب برای اینکه اصل را تحت الشعاع قرار دهند حجاب را در مقابل آزادی قرار می دهند؛ اما حجاب در اسلام به معنای سلب آزادی و حصر خانگی نیست و در جوامع امروزی آزادی این طور معنا می شود که حرکت آزاد هر فرد مانع سلب آسایش دیگری نشود؛ بدیهی است هر کس در حجاب می تواند با سلیقه خود حجاب را با توجه به تعریف حجاب انتخاب کند که البته نکاتی که در انتخاب لباس مطرح است باید رعایت کند؛ البته به اسم آزادی نباید دین و شرع را زیر پا بگذاریم و همین طور آزادی یک نفر نباید آزادی دیگری را سلب کند؛ عقل حکم می کند که برای حفظ آزادی و امنیت روانی جامعه به سمت حجاب برویم.
* چرا حجاب در کشورهای غربی مورد توجه قرار گرفته است و از تجربه حجاب برای اولین بار افراد در غرب احساس خوبی دارند؟
جواد حیدری: یکی از اندیشمندان غربی می گوید، اولین قربانی بی بند و باری در جوامع غربی عشق بود یعنی حالت رابطه عاشقانه زن و مرد، با محوریت خانواده اولین قربانی بی بند و باری و رعایت نکردن عفاف وحریم بود؛ اگر میبینیم در جامعه غیردینی سکولار هم حجاب در حال گسترش است به این خاطر است که عقل انسان به انسان گوش زد می کند در سایه حجاب آرامش روانی وجود دارد و با نگاه منفعت طلبانه به این نتیجه می رسد.
در جامعه دینی ما پوشش و حجاب وضعیت خوبی دارد؛ متأسفانه عده ای از روی غرض و مرض بی حجابی را اپیدمی گزارش می کنند؛ اصحاب رسانه باید برکات انقلاب را بیان کنند. امیرالمؤمنین می فرمایند: یک دیوار سفید را مقابل خود در نظر بگیرید یک نکته سیاه کوچک زیاد به نظر می رسد؛ غیر از فرایض دینی، یکی از عوامل سست شدن پیوند های خانوادگی و بالا رفتن امار طلاق رعایت نکردن پوشش و حدود است؛ وقتی می بینم استواری اجتماع، استحکام خانواده و ارزش و جایگاه زن که بالا می رود در حفظ حجاب است و چه اسراری برای رعایت نکردن این اصل عقلی و دینی است؟
* حجاب در حالی که برای فرد الزام است گاهاً در برخی قسمت های جامعه چون صدا و سیما به درستی رعایت نمی شود، نظر شما چیست؟
زهرا ابراهیمی: عدم تناسب بین سازمان ها و نهاد ها باعث این مشکل شده است؛ در سال 84 طرحی در مورد راهبرد های رعایت عفاف و حجاب که 26 نهاد را در کنار هم قرار می داد و قرار بود در کنار هم در مورد حجاب راهکارهایی ارائه دهند؛ این 26 نهاد مثل زنجیر کنار هم قرار می گیرند ولی هیچ کدام دقیق انجام وظیفه نکردند به غیر از نهادهایی که ظاهر سازی می کنند؛ نهادهایی که ملزم به رعایت حجاب هستند کوتاهی می کنند؛ حلقه هایی در این زمینه تشکیل نشده و تنها نیرویی که باقی می ماند نیروی انتظامی است و به تنهایی توانایی ندارد که مشکل را بر طرف کند.
* در حالی که دشمن تلاش می کند عفاف را با از بین بردن حجاب از بین ببرد برخی در داخل هم خواسته یا ناخواسته در همین جهت حرکت می کنند نظر شما چیست؟
جواد حیدری: برای رعایت عفاف قطعاً حجاب لازم است این دو لازمه هم هستند و حجاب به خصوص چادر نمود باز دارندگی در سطح بالایی دارد؛ در مبارزه با حجاب، آن را مقابل آزادی، مد گرایی و از قوانینی که دِمُده شده حجاب را مطرح می کنند، که البته در جامعه این اتفاق افتاده است و بعضی تحت تأثیر قرار گرفته اند؛ اصول اخلاقی از جمله مسئله حجاب در بستر زمان قدیمی نمی شود اگر بعضی افراد اصول اخلاقی را ضرب در محور زمان کنند و با الفاض قشنگ بگویند هر چیزی که قدیمی باشد نادرست است پس باید بگوییم در قدیم دو ضرب در دو چهار تا می شد و الان دو ضرب در دو پنچ تا می شود اصول اخلاقی، نه رفتار اخلاقی را امور مطلق می دانیم نه امور نسبی، مسئله حجاب یک اصل اخلاقی است اگر یک تدبر و تفکر خاصی باشد این مسئله را آنالیز می کند.
* برخی در مورد بی حجابی در جامعه اغراق می کنند نظر شما چیست؟ حجاب برای آقایان در جامعه چگونه است؟
زهرا ابراهیمی: رعایت پوشش هم برای خانم ها و هم برای آقایان است و این حساسیت هایی که مطرح می شود به دلیل عدم نهادینه کردن این امر فرهنگی است؛ ما به درستی وظایف هر کدام از آقا و خانم را تبین نکرده ایم چه بسا که خود ارایی و بی حجابی به خاطر مورد توجه قرار گرفتن اقایان و رفتار اقایان باشد.
جواد حیدری: وقتی با واژه انسان مواجه هستیم فارق از جنسیت است حجاب یک امر فطری و انسانی است، و زن و مرد ندارد دستور قران کریم اول در باره اقایان بوده است که کنترل چشم و عفت داشته باشند و در مرحله بعد در مورد حجاب خانم ها صحبت شده است
* راهکار برای الزام قانونی حجاب چیست؟
زهرا ابراهیمی: اگر به حجاب به عنوان قانون نگاه کنیم قوانین مدنی و قضائی هر دو الزام اور هستند ولی عرف جامعه طوری است که توجه ان به قوانین جزایی و کیفری بیشتر است و اگر به بحث حجاب به عنوان قانون مدنی نگاه کنیم الزام آوراست و نتیجه مطلوبی خواهد داشت.
جواد حیدری: تنبیه، تشویق و فرهنک سازی باید باهم باشند ما با یک جامعه عاری از هرگونه پوشش روبه رو نیستیم و درصد بالایی رعایت پوشش را دارند، فرهنگ سازی کنیم که این حالت حفظ شود و تشویق عملی و لفظی خوب است؛ اما با تنبیه نسبت به افرادی که جهل به این مسئله دارند و یا فواید این مسئله را نمی دانند موافق نیستم اما نسبت به عده ای که با گروه هایی که در خارج از کشور سازماندهی میشوند و دست به اسلحه ارزش های ما و امنیت روانی ما را هدف قرار می دهند با تنبیه و مجازات مقابله باید کرد.
* چرا حجاب در کشور ما آزاد و همانند کشوری مانند ترکیه نیست؟
جواد حیدری: آیا اینکه خانم برای اقا عادی شود خوب است؟ این یک مصیبت است که خانم برای اقا عادی شود دغدغه اسلام این است که زن در برابر مرد عادی نشود ایا در جوامع غربی که زن برای مرد عادی شده غریزه جنسی اقایان از بین رفته است؟ خیر آستانه ی غریزه بالا رفته است چون زن عادی شده و برای مرد جذابیتی ندارد با مفاسد مشمئز کننده چون ازدواج با حیوانات و مسئله هم جنس گرایی مواجه است.
زهرا ابراهیمی: برای میل جنسی دو بعد روحی و روانی و بعد جسمی تعریف شده بعد جسمی اشباع پذیر و حدی دارد ولی در بعد روحی اشباع ناپذیر است و به تنوع طلبی می رسد و فواید حجاب بیشتر برای زن است و باید شناخت ایجاد شود، این شناخت انسان را به این گرایش می رساند و تا گرایشی نباشد رفتاری نخواهد بود.